Şirin Abedinirad

Şirin Abedinirad 1986-cı ildə İranın Təbriz şəhərində anadan olub. İncəsənət karyerasına rəssamlıqla başlayan Şirin Tehrandakı Dr.Şəriət Texniki Kollecində Moda və Tekstil Dizaynı üzrə təhsil alıb. Dissertasiyasının əsas istiqaməti konseptual incəsənət və moda ilə əlaqəli olub. O, həmçinin 2013-cü ildə İspaniyanın Mursiya şəhərində keçirilən IBAFF Film Festivalında iranlı məşhur kinorejissor Abbas Kiarostaminin mentorluğu ilə video art üzrə təlimlər alıb. Abedinirad və bir neçə başqa rəssam seminarda iştirak etmək üçün Kiarostami tərəfindən seçilmişdi. Festivalın bağlanış mərasimində Abedinirad amerikalı video-rəssam Bill Violaya həsr etdiyi performans art təqdim etmişdi. 2014-cü ildə Abedinirad İtaliyanın Treviso şəhərində yerləşən United Colors of Benetton Fabrica tədqiqat mərkəzinin mədəni layihələrində iştirak etmək üçün birillik rəssam təqaüdünə layiq görülüb.

Abedinirad simvolik əsərləri ilə mürəkkəb insan problemlərini araşdırır. Onun instalyasiyaları insan və təbiət arasındakı əlaqələr ilə bağlıdır. Evocation (2013) və Heaven on Earth (2014) güzgü qurğularının parametrləri kimi həm səhra, həm də sənaye məkanlarından istifadə olunub və üzərindəki səmanı əks etdirir. Güzgülər vasitəsilə göyə doğru əkslər yaradaraq Abedinirad insan ağlı ilə təbii elementlər arasındakı əlaqəni nümayiş etdirməyə çalışır. Güzgülər xüsusilə İranın quru ərazisinin və İtaliyanın süni tikililərinin ortasındakı suyu simvollaşdırmaq üçün istifadə edilib.

2015-ci ilin avqustunda Abedinirad Avstraliyanın Sidneydə keçirilən Underbelly İncəsənət Festivalının bir hissəsi olaraq Güzgülü Ziqqurat instalyasiyasını tamamladı. Qədim Mesopotamiyada ziqquratların piramidavari quruluşundan ilhamlanan bu instalyasiya auditoriyanın anlama bucağını təhrif edir və özünə transformativ baxış təqdim edir.

2015-ci ilin oktyabrında Abedinirad italyan interaktiv dizayner Quqo Torelli ilə Babel Qülləsi adlı layihədə əməkdaşlıq edib. Şüşə qutulardan düzəldilmiş heykəl bir neçə gün mərkəzi İran ərazisində Dəşt-i Kəvir səhrasında nümayiş etdirildi. Arduino prosessoru ilə təchiz edilmiş doqquz pilləli qülləyə kinetik xüsusiyyət əlavə edilmişdi və müxtəlif hava şərtlərinə reaksiya verirdi. Heykəl Bibliyanın Yaradılışının 11 hekayəsində görünən qədim utopik idealdan ilhamlanıb. Abediniradın izah etdiyi kimi: “Bu əsər Babil qülləsinin mənəvi memarlığını müasir materiallarla yenidən kontekstuallaşdıran interaktiv instalyasiyadır.”

2017-ci ilin dekabrında instalyasiyanın fotosu Stanford Universiteti Nəşriyyatında Babil Arxeologiyası adlı kitabın üz qabığı kimi nəşr olundu. Güzgülü Ziqqurat və Babil Qülləsi onun əvvəlki əsərləri kimi yalnız insanları və təbiəti bir-birinə yaxınlaşdırmır, həm də bugünkü dünya ilə qədim tarixin vəhdətini yaradır.

Türkiyənin Qara dəniz sahilindəki Trabzon vilayətində Qızlar Manastırında Şirin Abediniradın yeni Kollektiv Düşüncə sərgisi açılıb. Türkiyə Universitetli Qadınlar Dərnəyinin (TÜKD) İstanbul şöbəsinin təşəbbüsü ilə Beynəlxalq Qadınlar Günü münasibəti ilə keçirilən sərgi güzgülərdən hazırlanmış üç fərqli əsərdən ibarətdir. Monastırın müxtəlif nöqtələrində yerləşdirilən əsərlər insani dəyərlərə və qadının cəmiyyətdəki əhəmiyyətinə diqqəti cəlb etmək məqsədi daşıyır.

Əsər tarixi məkanın həssas təbiətini ifadə edərək güclü daşıyıcı strukturlara sadiq olan güzgülər sənətçinin uzun illər maraqlandığı təsəvvüf fəlsəfəsinin mühüm mütəfəkkirlərindən biri olan Ruminin poetik ifadələrində konkret formalar kimi qabağımıza çıxır. Rumiyə görə səmaya çatmağın yolu sadəcə ürəkdən keçir. Əsərin ifadə etdiyi ideya da buna yönəlir. Auditoriyanın “kollektiv” düşüncələri onların öz pak nəfslərinə doğru səfərə şəhadət verməklə və yalnız qəlbən olmaq şərti ilə mümkündür. İranlı rəssam patriarxal cəmiyyətlərdə qadınlara aid edilən şəxsiyyət və öhdəliklərin gətirdiyi sosial bərabərsizliyin reallığını obrazlı şəkildə əks etdirir. Mənsub olduğu coğrafiyanın mifi və onun kollektiv yaddaşına kodlanmış ənənələrindəki “qadın başını aşağı salmalıdır” düşüncəsinə qarşı Evocation adını dairəvi kilsənin döşəməsinə təpədə qoyur və onun qarşısına səmadakı mənzərəni əks etdirən dairəvi güzgü dayanır. Rəssam səmanı izləyicinin ayaqları altına qoyaraq Beynəlxalq Qadınlar Gününündə birlik, həmrəylik və məhsuldarlıq mesajları verir.

Yer üzündə “cənnətə” aparan 11 pillənin sirrinin izi ilə təsadüfi şəkildə yaranan Yerdəki Cənnət adı zərif zəng qülləsinin pilləkənlərində yerləşdirildi. Müxtəlif bucaqlardan olan optik illüziyalar bizə tamamilə fərqli mənzərələrin şahidi olmağa imkan verməklə bərabər, mistik mesajlar da verir. Numerologiyada 11 rəqəmi mənəvi cəhətdən güclüdür və oyanışı simvollaşdırır. Bizi Minanın Uşaqları Xeyriyyə Hərəkatının köklərinə ötürən on bir məhsuldar qadının xatirəsinə də aparır. Göydəki buludlarla işığın qarışdığı on bir addım tarixi Qızlar Manastırında cənnətin yer üzündəki əksidir. Əlbəttə ki, yalnız həqiqətən inananlar buna toxuna bilər.